Μάθε γι’αυτόν
Ορισμοί
* Οι έννοιες παρατίθενται με βάση τις επίσημες πηγές όπως έχουν καταγραφεί στη βιβλιοθήκη
Ο ρατσισμός αναφέρεται σε οποιαδήποτε θεωρία, δόγμα, ιδεολογία ή σύνολα ιδεών που διεκδικούν την ανωτερότητα μιας φυλής ή ομάδας ατόμων ενός χρώματος ή εθνοτικής καταγωγής και χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει ή να προωθήσει το φυλετικό μίσος και τις διακρίσεις σε οποιαδήποτε μορφή. Πέρα από το βασικό ορισμό, ο ρατσισμός είναι κάτι περισσότερο από μια προκατάληψη που βασίζεται στη φυλή και αναφέρεται σε μια ποικιλία πρακτικών, πεποιθήσεων, κοινωνικών σχέσεων και φαινομένων που λειτουργούν για την αναπαραγωγή μιας φυλετικής ιεραρχίας και κοινωνικής δομής που αποδίδουν ανωτερότητα, δύναμη και προνόμια για μερικούς, και διακρίσεις και καταπίεση για άλλους.
Η διάκριση είναι οποιαδήποτε διάκριση, αποκλεισμός, περιορισμός ή προτίμηση ενάντια ενός ατόμου ή μιας ομάδας που βασίζεται αλλά δεν περιορίζεται στη φυλή, το χρώμα, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, τις γενεαλογικές καταβολές, τη θρησκεία, την αναπηρία, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου, την ηλικιακή ομάδα στην οποία θεωρείται ότι ανήκει το άτομο ή η ομάδα.
Έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά είναι οποιοδήποτε έγκλημα κατά το οποίο το θύμα στοχοποιείται λόγω των χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου και τιμωρείται σύμφωνα με το άρθρο 82Α του ελληνικού Ποινικού Κώδικα (Ν.4619/2019).
Ρητορική μίσους θεωρείται η με πρόθεση δημόσια εκφορά λόγου, προφορικά ή δια του τύπου, μέσω του διαδικτύου ή με οποιαδήποτε άλλο μέσο που υποκινεί, προκαλεί, διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας με βάση τη φυλή, το χρώμα, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, τις γενεαλογικές καταβολές, τη θρησκεία, την αναπηρία, το σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου.
Ένας μάρτυρας είναι ένα άτομο που είναι παρόν σε μια εκδήλωση ή συμβάν αλλά δεν λαμβάνει μέρος. Ενεργός μάρτυρας λοιπόν είναι εκείνος/η που όχι μόνο παρακολουθεί μια κατάσταση, αλλά παρεμβαίνει, λαμβάνοντας μέτρα για να αποκλιμακώσει ή να διακόψει μια προβληματική κατάσταση.
Ορισμοί καθημερινού ρατσισμού
› Θεσμικός ή συστημικός ρατσισμός
Ο θεσμικός (ή συστημικός) ρατσισμός υφίσταται όταν η διακριτική συμπεριφορά με ρατσιστικό υπόβαθρο προέρχεται ή/και καθιερώνεται (ή κανονικοποιείται) από τους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς που αποτελούν την κοινωνία, ανεξάρτητα από την πρόθεσή τους, εναντίον κάποιων διακριτών ομάδων με βάση τη φυλή ή την εθνική καταγωγή. Σηματοδοτείται από – χωρίς να περιορίζεται σε- απρόσεκτη προκατάληψη, άγνοια, και ρατσιστικά στερεότυπα τα οποία δύνανται να οδηγήσουν σε αποκλεισμό.
› Καθημερινός ρατσισμός
Ο καθημερινός ρατσισμός αφορά ρατσιστικές συμπεριφορές ή επιθέσεις χαμηλής έντασης αλλά και τις συχνά, ασυνείδητες ή ακούσιες καθημερινές προκατειλημένες συμπεριφορές ή/και στάσεις απέναντι σε κάποιον βάσει του ότι ανήκει σε μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα (συνήθως λόγω φυλής, καταγωγής, χρώματος κ.α.). Αυτό μπορεί να είναι οποιαδήποτε δήλωση ή κίνηση, που φέρει μια εχθρική, υποτιμητική ή αρνητική προδιάθεση απέναντι σε ένα άλλο άτομο λόγω της ταυτότητάς του.
› Ενεργός μάρτυρας
Ένας μάρτυρας είναι ένα άτομο που είναι παρόν σε μια εκδήλωση ή συμβάν αλλά δεν λαμβάνει μέρος. Ενεργός μάρτυρας λοιπόν είναι εκείνος/η που όχι μόνο παρακολουθεί μια κατάσταση, αλλά παρεμβαίνει, λαμβάνοντας μέτρα για να αποκλιμακώσει ή να διακόψει μια προβληματική κατάσταση.
› Στοχοποίηση βάσει φυλετικών χαρακτηριστικών και εθνικής/εθνοτικής καταγωγής
Η στοχοποίηση βάσει φυλετικών χαρακτηριστικών ή/και εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής είναι η στόχευση ενός ατόμου βάσει προκαταλήψεων σχετικά με τη συμπεριφορά και τα χαρακτηριστικά της φυλετικής ή εθνοτικής του καταγωγής.
Πειρισσότερα
Ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στη φυλή ή την εθνοτική καταγωγή ενός ατόμου, αλλά μπορεί επίσης να βασίζεται στο χρώμα, στη θρησκεία ή την εθνική καταγωγή του ατόμου. Η πρακτική είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στις αποφάσεις στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου σε άτομα που θεωρείται ότι εμπλέκονται σε εγκληματική δραστηριότητα. Σε αυτή την περίπτωση φαίνεται ότι υπάρχει ένα δυσανάλογο αντίκτυπο σε συγκεκριμένες εθνοτικές ομάδες χωρίς καμιά αντικειμενική και εύλογη αιτιολόγηση. Με απλά λόγια, η πρακτική στοχοποιεί ορισμένα άτομα λόγω της εμφάνισής τους και όχι λόγω κάποιας πράξης τους.
› Διαθεματικότητα
H διαθεματικότητα είναι ένα θεωρητικό πλαίσιο που εισήγαγε η θεωρητικός Kimberlé Crenshaw και περιγράφει την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να υφίστανται ταυτόχρονες διακρίσεις και να περιθωριοποιούνται με βάση πολλαπλές κοινωνικές και πολιτικές ταυτότητες (φυλή, φύλο, τάξη, σεξουαλικός προσανατολισμός, θρησκεία κ.λπ.).
Περισσότερα
Μια «διαθεματική» σκοπιά εξετάζει και συμπεριλαμβάνει το σύνολο των συστημικών καταπιέσεων και διακρίσεων που μπορεί να υφίσταται ένας άνθρωπος.